Zaloguj Search

Dzwonnice loretańskie w Polsce

Kult Matki Bożej Loretańskiej i zwyczaj budowania replik Świętego Domku z Loreto rozpowszechnił się w Polsce w XVII w. i trwał przez cały wiek XVIII. W tym czasie coraz liczniejsze były też  pielgrzymki do Loreto, z których przywożono m.in. dzwonki mające odpędzać złe moce, a także rozpędzać chmury burzowe i powstrzymywać związane z nimi nieszczęścia. W tym samym czasie w świątyniach jeden dzwon, zazwyczaj najmniejszy, poświęcany był niekiedy w intencji zażegnywania żywiołów. Miał nawet nieraz napis fulgura frango czyli „rozłamuję pioruny”. Władze kościelne starały się stopniowo eliminować wiarę w cudowną moc przedmiotów, w amulety i talizmany, dlatego w końcu zakazano używania dzwonów kościelnych do rozpędzania burzy.  Nie wyeliminowało to jednak ludowej wiary w cudowną moc dzwonków loretańskich i w XVIII w. zaczęto budować po wsiach dzwonnice z dzwonami poświęconymi Matce Bożej Loretańskiej. Ich głos miał nie tylko ostrzegać przed pożarem – ludzie wierzyli, że dzwonek loretański odstrasza płanetników – złe duchy ściągające z nieba pioruny i grad. Z czasem przypominał on również o odmawianiu modlitwy „Anioł Pański”, wzywał ponadto do gaszenia pożaru oraz na codzienne nabożeństwa majowe i różańcowe. Wiara w dzwonki loretańskie i związane z nimi zwyczaje rozwinęła się głównie  na Podhalu, Orawie i Żywiecczyźnie.  Większość z nich została zbudowana w XIX w. lub na początku XX stulecia. Wiele dzwonnic loretańskich, zwanych też burzówkami, istnieje tam do dziś – poniżej je prezentujemy. Część z nich to rekonstrukcje dawnych obiektów, które uległy zniszczeniu, np. przez silne wiatry a część przeszła gruntowne remonty. Niestety nie we wszystkich kaplicach znajdują się dzwony (większość oryginalnych przetopiona została podczas II wojny światowej) i nie wszystkie z nich można już usłyszeć.

 

Czernichów, gm. Czernichów, woj. śląskie

Pierwsza z dzwonnic zlokalizowana jest w centrum wsi przy drodze relacji Żywiec – Kraków obok murowanej kapliczki z XVIII w. Data powstania dzwonnicy nie jest znana. Druga stoi w przysiółku Kremple z dala od ruchliwej drogi Żywiec – Kraków przy zielonym szlaku na Przyszop (Łysy Groń). Zbudowana w roku 1933, przebudowywana i remontowana w 1947 r. i ponownie w 1983 r. Pierwszy dzwon zakupiony w 1932 r. zabrano podczas II wojny światowej, obecny z 1947 r. Wewnątrz kapliczka z ołtarzykiem i amboną oraz kilka obrazów.

Fot. Marek Kowalski, Witold Steblik, Karol Marszał